Dwudziestolecie międzywojenne

Wygłodzony i wyniszczony powiat ostrołęcki oraz zniszczone, zrujnowane przez wojnę miasto dźwigały się z zaniedbania gospodarczego, kulturalnego i oświatowego z trudem, powoli, ale konsekwentnie. Ogromną rolę w tym rozwoju odgrywało gimnazjum i jego personel. Dr J. Psarski okazał się znakomitym organizatorem życia społecznego kulturalnego mieście, a zwłaszcza w szkołach harcerstwa. Znał świetnie młodzież i potrafił tej organizacji nadać żywą treść i sam poświęcił się jej całkowicie. Wspomina o tym w wywiadzie absolwent z roku 1926 T. Kornacki:

Harcerstwo prowadził świetnie dr Psarski. Charakteryzując tę organizację stwierdza, że należeli do niej tylko najlepsi uczniowie, posiadający bardzo dobrą opinię. Ze złą opinia nie przyjmowano do harcerstwa. Harcerz świecił dobrym przykładem.

Młodzież była patriotyczna, pełna entuzjazmu dla Polski niepodległej. Charakteryzował ją zapał do nauki. Upaństwowienie szkoły umożliwiło napływ do niej młodzieży wiejskiej, która wyjątkowo przykładała się do nauki. Szkoła była płatna 110 zł rocznie, ale prymusi byli zwalniani z opłat.

Zabawy odbywały się bardzo rzadko. najczęściej były to zabawy karnawałowe organizowane przy aktywnym udziale harcerstwa, które uczestniczyło z życiu oświatowym, kulturalnym i społecznym szkoły. zabawa karnawałowa dla młodzieży pełniła rolę obecnej studniówki.

Pierwsi maturzyści mówią ze wzruszeniem i satysfakcją o swojej szkole. Szkoła ta mimo trudności lokalowych tętniła życiem. młodzież chętnie brała udział w różnych imprezach rocznicowych, w pracach chóru szkolnego i orkiestry, które prowadził F. Mainowski, a nawet w życiu teatralnym, o które bardzo troszczył się A. Hodbod. Dzięki sprzyjającej atmosferze rozwinęło aktywną działalność towarzystwo kulturalno – oświatowe zrzeszające młodzież. Grano tu różne sztuki teatralne, zwłaszcza z literatury klasycznej. W. Dumała w swym liście z dnia 26.IX.1982 roku wymienia w repertuarze komedię Fredry „Gwałtu, co tu się dzieje”, która cieszyła się ogromnym powodzeniem i była kilka razy wznowiona. w teatrze odbywały się również przedmaturalne zabawy młodzież szkolnej.

Młodzież gimnazjum chętnie także garnęła się do sportu. W pamięci utkwiły zwłaszcza kontakty z V pułkiem piechoty, stacjonującym w Wojciechowicach, m. in. mecze piłki nożnej. Uczniowie byli pełni szacunku dla wojska. Ogromnie cenili sobie wszelki kontakty z nimi. Zawody sportowe rozegrano także z powstałą w 1921 roku, z inicjatywy dr Psarskiego Szkołą Rzemieślniczo – Przemysłową. Były też organizowane mecze międzymiastowe młodzieży szkolnej z Łomżą, Ostrowią.

8-klasowe gimnazjum

Dekretem z lipca 1919 roku Ministerstwo WR i OP powołało 8-klasowe Gimnazjum Państwowe im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce. Zrealizowane zostały tym samym dążenia mieszkańców Ostrołęki i okolicznych wsi zmierzające do utworzenia własnej szkoły średniej. W praktyce oznaczało to przekształcenie Progimnazjum Dionizego Majewskiego w państwową szkołę średnią dla chłopców. Dyrektorem tej szkoły został Alfred Hodbod. Decyzja powyższa miała ogromne znaczenie. Wzrosła bowiem ranga szkoły, nauka stała się tańsza, bardziej dostępna dla szerszych kręgów społeczeństwa. Był to jednocześnie sukces osobisty dyrektora Progimnazjum D. Majewskiego, który marzył o takiej szkole, który włączał się czynnie do każdej pracy społecznej, oświatowej i kulturalnej. W wywiadzie z dumą powiedział o sobie:

Nie było tutaj instytucji, w której nie byłoby Majewskiego. Było tak, że przyjeżdżał z powiatu i szedł prosto na zebranie.

Wracał do domu późno, zmęczony, ale szczęśliwy, że spełnił wzorowo swoje obowiązki.

W tej nowej szkole znalazł się cały personel Progimnazjum. Dyrektor D. Majewski został tu nauczycielem matematyki i pracował do 1922 roku. Gimnazjum przejęło też akta szkoły, sprzęt, pomoce naukowe i bibliotekę. Zlokalizowano je z powrotem w obszernym i gościnnym domu S. i H. Niedziłkowskich. opuszczony stojący obok dom Rosjanina Subotina przeznaczono na bursę. Niespełna rok po odzyskaniu niepodległości powstała w Ostrołęce pierwsza państwowa szkoła średnia, mająca podstawy materialne i perspektywy dalszego rozwoju. Była to szkoła oczekiwana i wymarzona, ciesząca się dużym uznaniem społeczeństwa.

Oto co mówi pani J. Błońska – wówczas pani Wińska, którą wymienia m. in. D. Majewski jako swoją współpracownicę: „Atmosfera była idealna, dzieliliśmy się wszystkimi uwagami, wrażeniami, chętnie korzystaliśmy z wzajemnych rad, nikt nikogo się nie wstydził. Nauczycieli charakteryzował miły i przyjazny stosunek do dzieci, które przecież dotąd pozbawione były możliwości nauki, bądź też w czasie wojny przerwały tę naukę. Była to młodzież głównie ze wsi, nie miała bezpośredniej opieki rodziców, mieszkała na stancjach. Niektórzy przychodzili do szkoły kilka kilometrów. do dziś jeszcze nie mogę zapomnieć tej mojej pracy, tej miłej atmosfery panującej w szkole”. z ogromnym uznaniem mówił też o dyrektorze Alfredzie Hodbodzie. Nazywa go pierwowzorem, którego rady i uwagi chętnie wszyscy przyjmowali.

Szkoła miała charakter rozwojowy i grono nauczycielskie powiększyło się. Absolwenci kończący szkołę w latach 20-tych wymieniają poza osobami znajdującymi się na fotografii(min.: ks. J. Tymiński, J. Winska, A. Hodbod – dyrektor, H. Chwedkowska, F. Malinowski, D. Majewski, J. Dobkowski, J. Szyc, dr. J. Psarski , R. Machura), nazwiska takich nauczycieli jak: A.Wojciechowski, M. Witoszyński, M. Andruchiw, J. Hałuszkiewicz, Z. Górski, B. Drabicki, Machrowska i inni.

Gimnazjum składało się z dwóch stopni:

z trzech klas tzw. gimnazjum niższego (odpowiadało V, VI i VII oddziałowi szkoły powszechnej
pięcioletniej szkoły średniej, opartej na podbudowie niższego gimnazjum

Pierwsza matura

Pierwsza matura odbyła się w 1925 roku. Opowiada o niej ks. Jan Szurnicki, który rozpoczął naukę w Progimnazjum D. Majewskiego w roku 1918, a skończył 8-klasowe Gimnazjum Państwowe im. Króla St. Leszczyńskiego w 1925 roku.

Progimnazjum mieściło się w klasztorze na dole. tam rozwijało się życie kulturalne, działało towarzystwo śpiewacze „Lutnia”, teatr, orkiestra, tam swoją siedzibę miało harcerstwo. na górze mieszkał dyrektor A. Hodbod. po upaństwowieniu szkoły w roku 1919 zajęcia odbywały się z powrotem w domu H. i S. Niedziałkowkich znajdującym się przy ulicy Szkolnej. Ale i ten obszerny dom okazał się mały. Maturę składaliśmy w maju 1925 roku w sali Szkoły powszechnej przy ulicy Łomżyńskiej. Egzamin obejmował siedem przedmiotów: język polski, matematykę składającą się z dwóch oddzielnych części: algebry i geometrii z trygonometrią, łacinę i niemiecki. Wszystkie te przedmioty zdawało się pisemnie i ustnie, pozostałe dwa: fizykę i chemię tylko ustnie. Część pisemną składaliśmy wszyscy w jednej sali. Egzaminy maturalne były dla mnie ogromnym przeżyciem. Dzień w którym otrzymałem świadectwo dojrzałości, utkwił mi w tak bardzo w pamięci, że pamiętam nawet najdrobniejsze szczegóły. Był to najbardziej radosny dzień w moim życiu. Podobna atmosfera oczekiwania, podniecenia i radości towarzyszyła nauczycielom i dyrektorowi. Dla mich było to także wielki przeżycie. Później podobne uroczystości powtarzały się co roku, ale nie zawsze ich ślady zachowały się do naszych czasów. Dlatego listy maturzystów S.A. często niepełne i niedokładne. Rocznik 1929 należy do nielicznych wyjątków.

W roku 1931 odbył się zjazd absolwentów naszego Liceum. Wzięło w nim udział pięć kolejnych roczników maturalnych, których ogólna liczba zbliżała się do stu. Uroczystość połączona była z ufundowaniem Szkole sztandaru. Dokładniejszych informacji na ten temat jednak brakuje.

Budowa gmachu szkolnego

Praca nauczycieli ze względu na niedostatki lokalowe nie była łatwa. Zajęć pozalekcyjnych było niewiele. Pracownie nieliczne, najczęściej organizowane wysiłkiem nauczycieli i młodzieży. Tak np. utworzono gabinet przyrodniczy, do którego młodzież sama robiła pomoce naukowe. W związku z rozwojem szkoły ilość sal lekcyjnych zwiększono przeznaczając na ten cel bursę zorganizowaną obok w budynku Subotina. W społeczeństwie ostrołęckim rozumiano potrzeby szkoły. Już w 1921 roku powstał Miejski Komitet Budowy Gimnazjum. Niestety, prace budowlane posuwały się powoli. dopiero na początku 1932 roku zakończono prace nad budową ostrołęckiego „drapacz chmur”, który stanął na dużym placu, niemal naprzeciwko szkoły powszechnej.Budowa przeżyła trzech dyrektorów: A. Hodboda, E. Sojeckiego i Z.Góreckiego. W 1930 roku dyrektorem został H. Bułat i dopiero on, człowiek bardzo surowy i wymagający, a przy egzekwowaniu swoich zarządzeń nawet bezbłędny. w ciągu tylko jednego roku spowodował zakończenie i oddanie do użytku nowego gmachu szkolnego.

Nowy budynek oddany został do użytku na początku 1932 roku, a zajęcia rozpoczęły się już w końcu lutego tegoż roku. Było to wielkie wydarzenie w życiu szkoły. Miała ona wreszcie własną wygodną, jak na owe czasy, siedzibę. Ten trzypiętrowy największy wówczas budynek w Ostrołęce nazwano ostrołęckim „drapaczem chmur”. mimo to uroczystość nadania szkole budynku była skromna. Złożyło się na nią nabożeństwo w kościele pobernardyńskim, po którym młodzież rozpuszczono do domu. Pozostał tylko poczet sztandarowy, który uczestniczył w poświęceniu gmachu przez dziekana ks. Waltera i w uroczystym zebraniu rodziców, przedstawicieli instytucji państwowych i miejskich. Odbyło się ono w największej sali lekcyjnej na II piętrze. dyrektor złożył sprawozdanie z działalności szkoły, omówił historię budowy gmachu. Po przemówieniu dyrektora zabrali głos: starosta powiatowy, burmistrz i inni.

Nowy budynek posiadał 10 sal lekcyjnych, salę wychowania fizycznego z magazynkiem, pracownie zajęć praktycznych, pracownię biologiczną oraz pracownię fizyczno-chemiczną z zapleczem. Na parterze znajdowały się: sekretariat i gabinet dyrektora. Pokój nauczycielski zlokalizowany na I piętrze.

Plany Miejskiego Komitetu Budowy Gimnazjum zostały zrealizowane ze względu na trudności finansowe tylko w połowie. Drugie skrzydło budynku z dużą salą gimnastyczną zamierzano wybudować, gdy poprawi się sytuacja w kraju. Wybuch II wojny światowej przeszkodził w realizacji tych planów.

Fasada szkoły z 1929 r. – zaprojektowana przez architekta Rudolfa Macurę
źródło: ze zbiorów Pana Michała Pszczółkowskiego

Reforma szkolnictwa

Lata trzydzieste przyniosły szkole wiele zmian, a przede wszystkim reformę szkolnictwa. Dyrektor Bułat, wybitny pedagog, grono nauczycielski wszechstronnie przygotował do przeprowadzenia reformy szkolnictwa. Dosłownie do tydzień w roku szkolnym 1931/1932 odbywały się posiedzenia Rady Pedagogicznej, na których omawiane były projekty nowych programów nauczania ze wszystkich przedmiotów, metod nauczania, zagadnień wychowawczych, pomocy naukowych i innych.

Ustawa o reformie szkolnictwa z 11.II.1932 roku zmieniła system nauczania z 8-letniego na 6-letni. 8-klasowe Gimnazjum Państwowe im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce otrzymało teraz nazwę Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce.

Latem 1932 roku nie było naboru młodzieży do klas I, a promowanych z klasy I do II gimnazjum przekazana szkole powszechnej do klasy VI. W lipcu i sierpniu 1932 roku odbyły się kilkudniowe konferencje przedmiotowe dla nauczycieli z całego kraju w różnych miejscowościach, na których omawiano złożenia reformy oraz projekty programów. Prawie cały rok 1932/1933 poświęcony był dogłębszemu przestudiowaniu przez Rada Pedagogiczną programów i zaleceń Ministerstwa W.R i O.P. w roku szkolnym 1933/1934 były klasy: IV, V, VI, VII i VIII dawnego gimnazjum i klasy I nowego. W roku 1937/1938 odbyła się ostatnia matura starego gimnazjum i powstały I klasy liceum typu humanistycznego i przyrodniczego. Klasy starego typu były przeważnie pojedyncze, a w zreformowanej szkole były podwójne. Jedna klasa humanistyczna, druga przyrodnicza.

Od 1933 roku Gimnazjum i Liceum obejmowało:

4-letni jednolity program gimnazjum (tzw. mała matura)
2-letni program liceum zróżnicowany według grup przedmiotów.

Były licea typu humanistycznego, klasycznego, przyrodniczego, matematyczno-fizycznego i mieszane: humanistyczne i klasyczne, humanistyczne i przyrodnicze, humanistyczne i matematyczno-fizyczne itp.