Patron

Józef Zachariasz Bem

urodził się 14 marca 1794 r. w Tarnowie. Mając 15 lat wstąpił do armii Księstwa Warszawskiego dowodzonej przez ks. Józefa Poniatowskiego. Po półrocznej nauce w Szkole Elementarnej Artylerii i Inżynierii Ks. Warszawskiego otrzymał pierwsze szlify oficerskie. W randze porucznika artylerii konnej odbył kampanię napoleońską w 1812 roku, a w 1813 wyróżnił się w czasie obrony twierdzy gdańskiej, obleganej przez wojska koalicji antynapoleońskiej. W następnych latach był wykładowcą w Szkole Zimowej i równocześnie prowadził doświadczenia z zakresu artylerii rakietowej. Wyniki badań opublikował w dziele pt. „Uwagi o rakietach zapalających” (1819), w praktyce zaowocowały one powołaniem w wojsku polskim pierwszej półbaterii rakietników konnych (1823) i pieszych (1824).

Jako wybitny dowódca zasłynął Bem w czasie Powstania Listopadowego, dokonując godnych podziwu szarż artyleryjskich w zwycięskiej bitwie pod Iganiami (19.04.1831 r.), po której został pułkownikiem oraz w bitwie pod Ostrołęką (25.05.1931 r.), ratując armię polską przed całkowitym pogromem. Bem otrzymał wtedy Złoty Krzyż Virtuti Militari oraz miano „krwawej gwiazdy Ostrołęki”. Po upadku powstania wyemigrował do Francji, gdzie związał się z konserwatywnym obozem ks. Adama Czartoryskiego. Brał czynny udział w organizacji ruchów niepodległościowych, zabiegał o formowanie legionów polskich, opublikował pracę z zakresu historii pt. „O powstaniu narodowym w Polsce” (Paryż 1848).

W okresie Wiosny Ludów kierował obroną rewolucyjnego Wiednia (październik 1848), dowodził w Siedmiogrodzie i Banacie wojskami węgierskimi. Zimową kampanią (grudzień 1848 – marzec 1849) zdobył sobie sławę wielkiego wodza (w jego oddziałach walczył m.in. czołowy poeta węgierskiego romantyzmu Sandor Petofi). Od sierpnia 1849 był naczelnym wodzem armii węgierskiej. Zdobył sobie wielki autorytet wśród Węgrów, Serbów i Rumunów, obdarzony został pieszczotliwym przydomkiem „Bem Apo” – „Ojczulek Bem”.

Po klęsce pod Temesvarem i upadku rewolucji na Węgrzech, jako generał w służbie tureckiej przeszedł na islam i przyjął imię Murat Pasza. Został jednak internowany – w Kutahia, a potem Aleppo. Ostatnią bitwą, jaką stoczył, była uwieńczona sukcesem obrona Aleppo przed najazdem arabskich nomadów. Gen. Józef Bem zmarł 10.12.1850 r. w wieku 56 lat. Pochowano go na miejscowym cmentarzu Dżebel–el–Isam. Prochy Józefa Bema sprowadzono do rodzinnego Tarnowa 30 czerwca 1929 r.

Józef Bem był także autorem opracowań z zakresu teorii artylerii i budowy rakiet („Notes sur le fusees incendiares”, czyli „Uwagi o rakietach zapalających”). Część swych utworów poświęcili Bemowi m.in. Cyprian Kamil Norwid („Bema pamięci żałobny rapsod”) i Sandor Petöfi („Armia Siedmiogrodzka”). W roku 1880 wzniesiono mu pomnik w Maros–Vásárhely.